Turystyka - Dziedzictwo kulturowe

Szczegóły

Utworzono: czwartek, 20, grudzień 2007 12:28

Poprawiono: czwartek, 06, czerwiec 2013 15:20

Administrator

Odsłony: 18327

Zabytkowe obiekty świadczą o historii obszaru pozwalające na jej poznanie i zobaczyć ślady przeszłości. Gmina Sosnowica dysponuje potencjałem atrakcji turystycznych w postaci interesujących obiektów zabytkowych, które można pogrupowa według rodzajów:

Obiekty sakralne: 

Zespół kościelny pochodzący z lat 1797-1804 (wzniesiony z fundacji rodziny Sosnowskich), znajdujący się w miejscowości Sosnowica. Obejmuje kościół rzymsko katolicki pod wezwaniem Świętej Trójcy oraz dwie murowane dzwonnice przykościelne dwukondygnacyjne i ogrodzenie cmentarza kościelnego. W kościele znajduje się ołtarz główny z pierwszego ćwierćwiecza XVIII wieku (pochodzący z dawnego kościoła parafialnego w Parczewie) oraz cenne obrazy ołtarzowe autorstwa Józefa Walla.

Prawosławna cerkiew pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowicy, budowana w latach 1891-1893 według projektu Wiktora N. Syczowa, nakładem finansowym rządu carskiego. Nieczynna od lat powojennych cerkiew ma ciekawy ikonostas. Zbudowana w stylu bizantyjsko-klasycystycznym. W charakterystycznej sylwetce cerkwi dominuje 2-koordynacyjna wieża nakryta wysmukłym hełmem z ośmioboczną kopuła. Ponadto posiada bogato zdobione elewacje. Stan nie użytkowanej świątyni budzi pewne obawy. Cerkiew otwiera swoje podwoje tylko raz w roku, w święto Piotra i Pawła. Na południe od cerkwi znajduje się nie użytkowany cmentarz prawosławny.

W Lejnie znajduje się kapliczka murowana z lat 20-tych XX wieku – wpisana do ewidencji zabytków.

Zespoły pałacowo-parkowe:

Zespół rezydencyjny w Sosnowicy obejmuje dworską oficynę z 1753 roku i pozostałości murowanego alkierza dawnego dworu z połowy XVIII wieku oraz park z połowy VIII wieku. Po gruntowych modernizacjach, prowadzonych pod nadzorem konserwatorskim, oficynę północną w stylu barokowym adaptowano na pensjonat turystyczny „Dworek Kościuszki” funkcjonujący obecnie jako centrum szkoleniowo - rekreacyjne. Pozostał również park dworski, który zachował duże wartości zabytkowe i krajobrazowe. Można obejrzeć fragmenty 4-rzędowej alei lipowej, tworzącej ongiś oś kompozycyjną parku, pomnikowe dęby w wieku 200-400 lat, ze szczególnie wspaniałym o pierśnicy 6,5m oraz lipy drobnolistne (w tym jedna o pierśnicy 6m) i jesiony.
Pierwotnie zespół dworsko-parkowy złożony był z drewnianego dworu alkierzowego (z piękną XVIII-wieczną polichromią), dwóch późniejszych oficyn, rządcówki i zabudowy folwarcznej. Całość poprzedzona szeroką aleją dojazdową i otoczona parkiem o układzie regularnym. Większość zabudowań z dworem została zniszczona w 1915 roku przez wycofujące się wojska rosyjskie. Z dawnego zespołu pozostała jedynie rządcówka i barokowa oficyna z 1783 roku pod mansardowym dachem, krytym pierwotnie gontem.

Pozostałości dawnego założenia dworskiego Krasowskich w Pieszowoli. W parku można obejrzeć liczne 300-letne dęby szypułkowe i budynek dawnej powozowni wzniesiony w końcu XIX wieku z czerwonej cegły, z wykorzystaniem licznych granitowych głazów. Ponadto znajduje się cmentarz Krasowskich, tzw. „Mogiłki” z XVIII-XX wieku położony w polu oraz szkoła murowana z lat 30-tych XX wieku.

Dworek zarządcy stawów rybackich – tzw. „Rybakówka” w Libiszowie. Obiekt z pozostałościami niewielkiego parku krajobrazowego z początku XX w. Wpisany do ewidencji zabytków.

Aleja wzdłuż ulicy. Mickiewicza oraz Staw Hetman znajdujące się na terenie miejscowości Sosnowica. Został wpisany do rejestru zabytków jako klasyczny przykład symetrycznego układu z epoki Oświecenia upamiętniającego pobytem Tadeusza Kościuszki.

Park leśny w Sosnowicy Lasek został założony przed I wojną światową. Zachowały się aleje spacerowo-leśne połaczone ze stawami oraz sztucznie ukształtowany wówczas pagórek widokowy na stawy. W zachodniej części parku można było oglądać ewenement przyrodniczy w postaci zrośniętego dębu i sosny noszących miejscowe nazwy „Kościuszko” (dąb) i „Ludwika” (sosna). Według legendy dąb zasadził Tadeusz Kościuszko, a sosnę – Ludwika Sosnowska, na wieczną pamiątkę ich romantycznej miłości. Niestety pod koniec sierpnia 2001 roku jedno z drzew zrośniętych ze sobą (sosna) zwaliło się ze starości.

Zabytkowe zabudowania gospodarcze

Spichlerz drewniany w Górkach charakterystyczny dla regionu Polesia Zachodniego, prawdopodobnie z końca XIX wieku.

Cmentarze i miejsca pamięci stanowią duży walor turystyki sentymentalnej, są częścią malowniczego krajobrazu gminy.

Cmentarz kościelny w Sosnowicy założony w czasach zaboru austriackiego, na początku XIX wieku. Jest miejscem spoczynku wiernych z terenu parafii Sosnowica oraz miejscem pamięci narodowej.

W Lejnie Cmentarz unicki z XVIII-XX wieku, położony wśród pól z widocznymi śladami po cerkwi unickiej (wpisany do ewidencji zabytków).

Cmentarz prawosławny z końca XIX wieku również wpisany do ewidencji zabytków.

W Starym Orzechowie znajduje się cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej (1915r.) urządzony na skraju drogi Łęczna - Sosnowica. Na kopcu ustawiono w 2002 roku płytę pamiątkową.

Cmentarz wojenny z 1915 roku położony w polu na wschód od drogi Łęczna – Sosnowica ze śladami mogił ziemnych.

Cmentarz niemiecki położony w lesie, gdzie pod rozłożystym dębem usypano 25 mogił ziemnych w 6 rzędach położny w lesie około 1km na zachód od drogi Łęczna – Sosnowica i około 20m na północ od drogi gruntowej Orzechów – Uścimów.

W lesie koło Zienek znajduje się kurhan „Szwedzka Mogiła”, zabezpieczający pochówek szkieletowy ludności kultury trzcinskiej z II okresu epoki brązu. W XVII wieku lub na początku XVIII wieku ludność unicka założyła w rejonie kurhanu swój cmentarz – odkryto tutaj 163 osób, mieszkańców Polesia. Jest to duży kopiec ziemny (20m średnicy i 1,2m wysokości) usypany na niewielkim stoku.

Cmentarz grzebalny pounicki z XVII - XVIII wieku połozony przy kurhanie w Zienkach.

Cmentarz Żydowski - kirkut znajdujący się przy drodze z Sosnowicy do Urszulina, w wformie prostokątnego wału)

Obok kościoła w Sosnowicy znajdują się dwa pomniki: Nieznanego Żołnierza z lat 1914 - 1920 oraz Żołnierzy AK i WiN z lat 1939 - 1956.

Pozostałe zabytki

W Górkach znajduje się wiatrak-koźlak drewniany z lat 20-tych XX wieku (ostatni zachowany wiatrak w gminie, ale już bez skrzydeł) wpisany jest do ewidencji zabytków. Obecnie jednak już się nie zachował.

Stare drewniane chałupy węglowe najczęściej z przyczółkiem z XIX-XX wieku w miejscowości Górki.

Głazy narzutowe w Górkach  z czerwonego granitu skandynawskiego i są to okruchy skalne przyniesione z dalekiej Północy przez lodowiec przed około 244-273 tysiącami lat.

W Lejnie stare chałupy z początku XX wieku.

Pole bitwy z 1863 roku przy drodze do Sosnowicy na południe od wsi. W sierpniu 1863 roku, gdy Karol Krysiński twórca obozu powstańczego we wsi Lipniak, zatrzymał się na kilka dni w Lejnie i okolicach Sosnowicy Rosjanie wysłali przeciwko niemu z Radzynia Podlaskiego cztery roty piechoty z kostromskiego pułku piechoty, z sotnią kozaków i dwoma dzialami, pod dowództwem kapitana Zabłockiego. Kolumna ta 19 sierpnia przybyła do Lejna i skierowała się w stronę Sosnowicy. W okolicach Górek doszło do starcia z partią Krysińskiego, który wobec przewagi nieprzyjaciela wycofał się w kirunku Pieszowoli i Lipniaka. Zabiych 14 powstańców zawieziono do kostnicy, nastepnie pochowano na cmentarzu łacińskim, sosnowickim.

W krajobraz gminy wpisują się liczne kapliczki, krzyże przydrożne , które chodź nie są ewidencjonowane, jednakże mają wartość historyczną, stanowią dziedzictwo kulturowe, o które mieszkańcy dbają. Rozsiane są one na obszarze całej gminy. Krzyże są z reguły drewniane otoczone niewielkim płotem, natomiast kapliczki są murowane z wnęką, w której umieszczony jest wizerunek Matki Bożej.

Ponadto zachowały się liczne bydynki mieszkalne (domy) oraz zabudowania gospodarcze między innymi obory i stodoły w miejscowościach Nowy Orzechów, Stary Orzechów, Lejno, Kropiwki, Pieszowola i Turno, które są nie wpisane do rejestru zabytków.

Wśród zabytkow, które są ujęte w wojewódzkiej ewidencji znajdują się stanowiska / zabytki archeologiczne w miejscowościach, Bohutyn, Górki, Izabelin, Komarówka, Lejno, Zienki, Libiszów, Lipniak, Olchówka, Sosnowica, Sosnowica Dwór, Stary Orzechów, Pieszowola, Turno, Zbójno, Zacisze.

• « poprz.
• nast. »